Γυναικολογική Ενδοκρινολογία

Γυναικολογική Ενδοκρινολογία

Διαταραχές εμμηνορυσιακού κύκλου

Οι εμμηνορυσιακοί κύκλοι χαρακτηρίζουν την αναπαραγωγική ζωή της γυναίκας και αντιπροσωπεύουν ένα τακτικό μηναίο συμβάν ενδεικτικό της γυναικείας φύσης. Οποιαδήποτε ανωμαλία του εμμηνορυσιακού κύκλου μας γεμίζει ανησυχία, συχνά δικαιολογημένη.

Η ρύθμιση του εμμηνορυσιακού κύκλου γίνεται από σημαντικούς αδένες και όργανα του σώματος όπως η υπόφυση, ο υποθάλαμος, ο θυρεοειδής και οι ωοθήκες. Οποιαδήποτε διαταραχή της λειτουργίας ή της αλληλεπίδρασης αυτών των οργάνων έχει ως αποτέλεσμα την διαταραχή της ορμονικής ισορροπίας και την εμφάνιση διαφόρων προβλημάτων και τις διαταραχές της διάρκειας του εμμηνορυσιακού κύκλου.

Οι πιο συνηθισμένες ανωμαλίες του γυναικείου αναπαραγωγικού κύκλου κατά τον Ενδοκρινολόγο είναι :

  • Οι ακανόνιστοι εμμηνορυσιακοί κύκλοι οι οποίοι μπορεί να αφορούν σε:
    αμηνόρροια (απουσία περιόδου)
    μηνορραγία (υπερβολική απώλεια αίματος κατά την περίοδο)
    μητρορραγία (αιμορραγίες στο ενδιάμεσο δύο εμμηνορυσιακών κύκλων)
  • Προεμμηνορυσιακό Σύνδρομο
  • Δυσμηνόρροια (επώδυνη έμμηνος ρύση)

Όταν υπάρχει διαταραχή της διάρκειας του εμμηνορυσιακού κύκλου, αρχικά θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο μιας εγκυμοσύνης. Άλλα αίτια μπορεί να αφορούν:

  • σημαντική απώλεια βάρους και διατροφικές διαταραχές όπως η νευρογενής ανορεξία ή η βουλιμία
  • εντατική άσκηση (πρωταθλητισμός)
  • συναισθηματικές διαταραχές (άγχος)
  • Ταξίδια
  • Αντισυλληπτικές μέθοδοι: Μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση περιόδου η οποία διαρκεί λιγότερες ημέρες, σε παράταση του εμμηνορυσιακού κύκλου ή ακόμη και σε προσωρινή αμηνόρροια
  • Η εμμηνόπαυση η προεμμηνοπαυσιακή περίοδος
  • Η εμμηναρχή (τα πρώτα χρόνια μετά την έναρξη των εμμηνορυσιακών κύκλων)
  • Η λήψη φαρμάκων όπως χάπια αδυνατίσματος, ηρεμιστικά κ.α
  • Ορμονικές διαταραχές (π.χ. διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπερπρολακτιναιμία)
  • Ο θηλασμός

 

 

Εμμηνόπαυση

Πριν την οριστική διακοπή της περιόδου, προηγείται μια περίοδος 4-5 χρόνων, με πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων και μειωμένη γονιμότητα, γνωστή ως κλιμακτήριος. Στην περίοδο αυτή τα επίπεδα των ορμονών μπορεί να έχουν μεγάλες διακυμάνσεις και αρχίζουν σιγά σιγά να περουσιάζονται τα πρώτα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (μπορεί να προηγηθούν της εμμηνόπαυσης μέχρι και 10 έτη). Η περίοδος δεν είναι σταθερή, η διάρκεια και η συχνότητα μπορεί παρουσιάζει διακυμάνσεις, ή ακόμα και να μην έρχεται περίοδος κάθε μήνα. Ωστόσο την περίοδο αυτή μια γυναίκα μπορεί ακόμα να μείνει έγκυος, οπότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή αν δεν είναι επιθυμητή μια εγκυμοσύνη.

Η εμμηνόπαυση εξ’ ορισμού, είναι η τελευταία έμμηνος ρύση. Επιβεβαιώνεται μετά από 12 μήνες αμηνόρροιας και χαρακτηρίζεται από ένα αριθμό συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν αλλαγές από την τακτική, προβλέψιμη έμμηνο ρύση, αγγειοκινητικά συμπτώματα, συμπτώματα από το ουρογεννητικό όπως κολπική ξηρότητα και δυσπαρευνία, διαταραχές ύπνου διαταραχές διάθεσης, αύξηση βάρους, κεφαλαλγίες.

Οι ορμονικές αλλαγές και τα κλινικά συμπτώματα συμβαίνουν σε μια περίοδο που οδηγεί μέχρι την εμμηνόπαυση, και την ακολουθεί επίσης.

Μακροχρόνια, η εμμηνόπαυση σχετίζεται με την εμφάνιση οστεοπόρωσης αλλά και στεφανιαίας νόσου. Επίσης, στην έλλειψη των οιστρογόνων αποδίδεται η έκπτωση διανοητικών λειτουργιών (π.χ. νόσος Alzheimer).

Αν και ο χρόνος που μια γυναίκα ζει στην εμμηνόπαυση (τώρα μέχρι το ένα τρίτο του κύκλου ζωής) έχει αυξηθεί, η μέση ηλικία κατά την οποία συμβαίνει η εμμηνόπαυση, είναι η ηλικία των 50-51 ετών, χωρίς να έχει αλλάξει από την αρχαιότητα.

Παράγοντες που μπορεί να μειώσουν την ηλικία της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης είναι το κάπνισμα, η υστερεκτομή και ωοθηκεκτομή, διάφορες αυτοάνοσες διαταραχές, λήψη χημειοθεραπευτικών ή ακτινοθεραπείας, ο υποσιτισμός, η διαβίωση σε υψηλό υψόμετρο.

 

Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) είναι μια ορμονική ανισορροπία, η οποία θεωρείται ότι γενικά επηρεάζει περίπου το 5-10% του γυναικείου πληθυσμού που βρίσκεται στην αναπαραγωγική ηλικία. Ο επιπολασμός της νόσου είναι υψηλότερος σε υπέρβαρες ή παχύσαρκες γυναίκες.

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών ΔΕΝ είναι η παρουσία κύστεων στις ωοθήκες. Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια ορμονική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα συμπτώματα και σημεία και μια μεταβολική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του σώματος με διάφορους τρόπους.

Η επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχτεί ότι όταν μία γυναίκα παρουσιάζει δύο από τα τρία παρακάτω συμπτώματα τότε μπαίνει η διάγνωση « σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών».

Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών τεκμηριωμένη με υπερηχογραφικά κριτήρια.
Διαταραχές εμμηνορρυσίας (όλιγο ή και ανωοθυλακιορρηξία)
Υπερανδρογοναιμία ( Ακμή ή και υπερτρίχωση προσώπου, θώρακα, κοιλιάς, μηρών αλλά και υπερανδρογοναιμία βιοχημικά τεκμηριωμένη).

Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν σε μία γυναίκα και δευτεροπαθώς λόγω διαφόρων άλλων αιτίων και πρέπει να αποκλειστούν κάποιες αιτίες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν υπερανδρογονισμό ή και αραιομηνόρροια(πχ υποθυρεοειδισμός, υπερπρολακτιναιμία).

Η αιτία του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι γονιδιακή – κληρονομική. Ωστόσο, στην εμφάνισή του διαδραματίζουν ρόλο και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η παχυσαρκία και η κοιλιακή συσσώρευση λίπους ακόμα και σε αδύνατες κοπέλες. Ένας τρίτος παράγων που επηρεάζει την εμφάνιση των εκδηλώσεων του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών είναι το είδος της τροφής. Η διατροφή με το γνωστό junk food τύπου φαστ φουντ, έχει διαπιστωθεί ότι περιέχει ουσίες που μπορεί να επιβαρύνουν την εμφάνιση αυτού του συνδρόμου.

 

Υπερτρίχωση

Η αυξημένη τριχοφυΐα ή υπερτρίχωση αποτελεί σήμερα ένα από τα περισσότερο σημαντικά προβλήματα που απασχολούν τη σύγχρονη γυναίκα, δεδομένου ότι οι κανόνες αισθητικής της εποχής μας επιβάλλουν ένα μοντέλο γυναίκας με πρόσωπο και σώμα από τα οποία να απουσιάζουν τελείως οι τρίχες.

Υπερτρίχωση είναι ο ιατρικός όρος που αναφέρεται στην παρουσία κανονικών τριχών και όχι χνουδιού σε ορμονοεξαρτώμενες περιοχές του γυναικείου σώματος, όπως το πρόσωπο, ο λαιμός, η πλάτη, η κοιλιά, το στήθος. Ο δασυτριχισμός μπορεί να είναι ήπιος, μέσης βαρύτητας ή σοβαρός.

Η εκτεταμένη αξιολόγηση σε γυναίκες που παρουσιάζουν ακόμη και με ήπια υπερτρίχωση είναι σημαντική και βασίζεται στο γεγονός ότι η σοβαρότητα της υπερτρίχωσης δεν συσχετίζεται καλά με το μέγεθος της περίσσειας ανδρογόνων.

Στην διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με υπερτρίχωση κανείς θα πρέπει να εξετάζει τα παρακάτω αίτια υπερτρίχωσης.

  • PCOS, όταν οι γυναίκες παρουσιάζουν κλινικά ή / και βιοχημική υπερανδρογοναιμία μαζί με ωοθηκική δυσλειτουργία ή / και πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών.
  • Ιδιοπαθής υπερανδρογοναιμία, όταν οι γυναίκες εμφανίζουν κλινική και βιοχημική υπερανδρογοναιμία, αλλά έχουν τακτικούς κύκλους ωορρηξίας, κανονικής διάρκειας και φυσιολογική μορφολογία των ωοθηκών.
  • Ιδιοπαθής υπερτρίχωση, όταν οι γυναίκες εμφανίζονται με υπερτρίχωση, αλλά έχουν φυσιολογικές συγκεντρώσεις ανδρογόνων, έχουν τακτικούς κύκλους ωορρηξίας και φυσιολογική μορφολογία των ωοθηκών.
  • NCCAH( μη κλασική συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων).
  • Όγκοι που εκκρίνουν ανδρογόνα
  • Άλλες ορμονικές διαταραχές όπως: υποθυρεοειδισμό, υπερπρολακτιναιμία, υπερβολική έκκριση κορτιζόλης (σύνδρομο Cushing)
  • Φάρμακα όπως τα αναβολικά και τα στεροειδή.

Η θεραπεία της υπερτρίχωσης συνίσταται στη θεραπεία της ορμονικής διαταραχής αν υπάρχει και στην τοπική αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται τουλάχιστον θεραπεία 6 μηνών τουλάχιστον με ένα φάρμακο πριν γίνουν αλλαγές (προσθήκη ή αλλαγή φαρμάκου) και πριν η θεραπεία κριθεί αναποτελεσματική.